Głoska “r” należy do trudnych do wymówienia i wymaga dużej sprawności języka. Nic więc dziwnego, że sprawia ona kłopot tak wielu dzieciom. Jej wymowa jest jeszcze większym wyzwaniem dla dzieci, które na co dzień mieszkają za granicą, ponieważ w wielu językach literę “r” wymawia się inaczej. Jak nauczyć dziecko mówić “r”? Podpowiadamy!
Kiedy dziecko powinno mówić “r”?
Najczęściej umiejętność wymawiania głoski “r” dzieci nabywają około 3-5 roku życia, a czasami później – koło 6-7 lat. Jest to jednak kwestia indywidualna, która zależy od tego, czy język wykazuje się odpowiednią precyzją i elastycznością. Na początku dziecko może wymawiać “r” jako “j”, a następnie jako “l”. Nie jest więc niczym nieprawidłowym, kiedy uczące się mówić kilkuletnie dziecko zamiast “rabarbar” mówi “labalbal”.
Niewłaściwa wymowa “r” nazywana jest rotacyzmem. Wyróżnia się:
- pararotacyzm – zastępowanie “r” innymi głoskami, np. “j”, “l”, “d”, “w”,
- rotacyzm właściwy – deformacja głoski r (np. “r” francuskie, boczne, wargowe),
- mogirotacyzm – eliminacja głoski “r” w wymowie (np. zamiast “trawa” dziecko mówi “tawa”.
Próby nauczenia dziecka prawidłowej wymowy głoski “r” można rozpocząć około 5-6 roku życia. Wcześniej nie jest to konieczne, chyba że pojawia się deformacja głoski.
Dziecko nie mówi “r” – kiedy udać się do logopedy?
Z logopedą warto skonsultować się w momencie, kiedy dziecko deformuje głoskę “r”, a także gdy kilkulatek nadal zamiast “r” mówi “j” lub przez długi czas wymawia “l”. Do najczęstszych przyczyn nieprawidłowej wymowy należą niska sprawność języka, nieprawidłowa budowa języka, wady zgryzu, zbyt krótkie wędzidełko, wzmożone lub obniżone napięcie mięśniowe lub problemy ze słuchem. Jeśli zauważysz, że Twoje kilkuletnie dziecko ma problem z wymawianiem “r”, warto udać się jak najszybciej do logopedy, który wskaże przyczynę problemu i poinstruuje rodziców, jak nauczyć dziecko mówić literę “r”.
Jak nauczyć dziecko mówić “r”? Przykładowe ćwiczenia
Do wymówienia “r” konieczne jest powstanie wibracji koniuszka języka oraz odpowiednie tempo ruchu. Dlatego niezwykle istotne jest ćwiczenie aparatu mowy i języka. Nawet niepozorne ćwiczenia mogą wspomóc dziecko w nauce wymowy. Są to m.in.:
- oblizywanie językiem talerza,
- oblizywanie się z otwartymi ustami,
- ssanie niewidzialnego cukierka,
- liczenie zębów za pomocą języka,
- zdmuchiwanie z czubka języka kawałków papieru,
- kląskanie – naśladowanie stukania kopyt konia,
- naśladowanie dźwięków, np. “drrryń”,
- śpiewanie szybko “la, la, la”, “le le le”, “lu lu lu”,
- szybkie powtarzanie głoski “d” lub w różnych konfiguracjach, np. “de de de”, “da da da”, “du du du”.
Aby ćwiczenia przyniosły skutki, muszą być wykonywane dokładnie i systematycznie – nawet kilka razy dziennie. Warto ćwiczyć w atmosferze zabawy, co zachęci dziecko do regularności. Dobrze też skonsultować się z logopedą, który dobierze najskuteczniejsze ćwiczenia dla dziecka.
Nieprawidłowa wymowa “r” a dwujęzyczność
Dzieci dwujęzyczne często mierzą się z różnymi problemami natury logopedycznej. Jednym z nich są właśnie trudności z wymówieniem “r”. Wielu rodziców może pomyśleć, że ich dziecko nie wypowiada poprawnie polskiego “r”, ponieważ miesza języki. Jednak często okazuje się, że rzeczywiście dziecko ma z tym problem np. ze względu na niską sprawność języka, zbyt krótkie wędzidełko lub inne przyczyny, o których wspomnieliśmy wcześniej. Możliwe też, że dziecko nie słyszy w swoim otoczeniu wibrującego “r”, ponieważ ma zbyt rzadki kontakt z językiem polskim.
Jeżeli chcesz, by Twoje dziecko miało większą styczność ze swoim ojczystym językiem oraz potrafiło mówić po polsku, doskonałym rozwiązaniem jest Polonijka. Do wyboru masz kilka pakietów, dzięki czemu możesz dostosować zakres materiału do potrzeb swojego dziecka. Jeśli Twoje dziecko jeszcze nie mówi po polsku, wybierz pakiet Język Polski Na Start, który jest idealny na początek nauki języka. W tym pakiecie dziecko poznaje głoski i sylaby oraz uczy się nazw rzeczowników, czasowników czy przymiotników. Każdy tydzień nauki na Internetowej Platformie Edukacyjnej to gry online, pliki audio i karty pracy, dzięki którym dziecko może poznać podstawy języka polskiego. Za sprawą interaktywnych ćwiczeń dostępnych na Internetowej Platformie Edukacyjnej Twoje dziecko opanuje język polski na poziomie podstawowym.
Porównaj pakiety i wybierz najlepszą opcję!
Bibliografia:
- Sznigir-Dorawa A., 2021, Jak nauczyć się mówić R?, <https://www.dobrylogopeda.edu.pl/poradnik-pacjenta/jak-nauczyc-sie-mowic-r? [dostęp 18.12.2023]
- Polski Związek Logopedów, 2023. Najczęsciej zadawane pytania, <https://logopeda.org.pl/subpage.php?id=14> [dostęp 18.12.203]
